door

Wat is balsemen NIET?

Door Martin Beek

Balsemen – of eigenlijk “lichte balseming” – noemen we in Nederland officieel “thanatopraxie.”

Al vanaf 2010, toen ik in Nederland begon met het uitvoeren van mijn vak, ontmoet ik regelmatig mensen die een heel ander beeld van het balsemen hebben dan wat het balsemen werkelijk inhoudt.

Als de uitvaartverzorger de behandeling heeft toegelicht, kan het makkelijk voorkomen dat niet alle familieleden uiteindelijk op de hoogte zijn van wat er met een dierbare gaat gebeuren. Dit heeft vooral te maken met het gebruik van de naam Balsemen voor deze behandling, in plaats van Thanatopraxie.

Ik heb een klein overzicht gemaakt over wat meestal de mensen denken, als ze er volledig naast zitten.

  • De overledene wordt gezalfd en enkel ingesmeerd met speciale olieën of crème’s
    • Dit is de meest-gehoorde voorsteling van het balsemen. De verwarring komt waarschijnlijk door het religieuze concept van zalving, of door de merknamen van bepaalde commerciele schoonheidsproducten (‘Elseve Balsam’, ‘Yves Rocher haarbalsem’, etc.). Balsem is voor veel mensen synoniem voor crème en zalf.

  • Het lichaam van de overlede wordt geopend en de ingewanden worden uit het lichaam genomen
    • Dit is de aanleiding voor dit artikel, omdat deze aanname vorige week nog werd gedaan: dat wij het lichaam openen om “er in te kijken”. Dit is absoluut niet het geval en zelfs bij de wet verboden. Het openen van het lichaam is alleen voorbehouden aan een patholoog en hiervoor opgeleide assistenten. Wellicht komt deze aanname door het feit dat wij “invasieve handelingen” uitvoeren op het lichaam van de overledene. Als je Googeld op deze term, kan je een schrikbeeld vormen over wat “invasief” allemaal inhoudt. In praktijk komt het er bij de thanatopraxie behandeling op neer dat wij een heel klein sneetje boven het sleutelbeen maken en een klein gaatje onder het borstbeen.

  • Het lichaam wordt gemummificeerd
    • Ja en nee… Er zijn uiteraard overeenkomsten, maar mummies maken wij niet. Mummies (Egypte, Zuid Amerika) spreken al meer dan duizend jaar tot de verbeelding (zie onderstaande boek uit 1705). Het mummificeren van overledenen had altijd religueze redenen. Uitzondering zijn natuurlijke mummies (mummificatie/adipocere/verzeping) die ontstaan door een bijzondere samenloop van omgevingsfactoren.

      De grootste verschillen tussen de Egyptische en Zuid-amerikaanse mummies uit de oudheid met de hedendaagse thanatopraxie zijn:
      • In de oudheid werden overledenen gemummificeerd om religieuze redenen. Door te mummificeren zou het astrala lichaam van de overledene in het hiernamaals zijn oude gedaante weer kunnen aannemen.
      • Het mumificeren werd uitgevoerd door priesters en daartoe ingewijde onderpriesters tijdens een dagenlang ritueel
      • Een deel van de ingewanden werd verwijderd en het lichaam werd dagenlang gebaad in een agressieve oplossing van natron-loog en harsen. Daarna werd de overledene ingewikkeld in meerdere lagen weefsel, doordrenkt van hars.
      • Waarom balsemen wij?
        • Conservering
          • om de overlede gedurende de dagen voor de uitvaart voor ontbinding te beschermen
        • Cosmetisch
          • om de overledene een natuurlijke aanblik te geven, of om beschadigingen aan het lichaam te maskeren
        • Hygiëne
          • om bacterien in en op het lichaam te doden en te zorgen dat de overledene geen gevaar vormt voor de hygiëne

In de achtiende eeuw – toen het moderne balsemen nog niet was ontwikkeld – was men in Europa gefascineerd door het Egyptische mummificatie proces en werd de eerste verwarring met het woord Balsemen gezaaid. In het onderstaande boek uit 1707 schetst de schrijver een uiterst spannend en mysterieus beeld van Embalming (balsemen) waarbij in vele honderden pagina’s allerlei spannende verhalen en occulte fenomenen er met de haren bij worden gesleept. Tegenwoordig zouden we dat “nep nieuws” noemen 😉

Om er achter te komen wat balsemen wél inhoud verwijs ik u naar onze informatieve pagina “Wat is thanatopraxie“.